Breaking stereotypes
Dlaczego w IT pracuje tak mało kobiet?
06.12.2021, czas czytania: ok 5 minut
Gdy informuję kogoś o swoim zawodzie w odpowiedzi często słyszę “Kobieta w roli informatyka? To takie niespotykane!”. Nie słyszałam, by takie zaskoczenie wyraził ktoś na wieść o zawodzie nauczycielki, lekarki czy księgowej. Badania z 2020 roku wykazały, że w Polsce w sektorze IT kobiety stanowią mniej niż 10%[1]. Dlaczego ten zawód jest tak zdominowany przez mężczyzn? Czy na zdolności analityczne i matematyczne wpływa poziom testosteronu? A może do podłączenia kilku kabli wymagana jest większa masa mięśniowa? Co tak naprawdę wpływa na sytuację kobiet w świecie technologii?
Problem zaczyna się wcześnie
Niski procent kobiet pracujących w IT nie bierze się znikąd. Na uczelniach wyższych, na kierunkach technicznych można zauważyć zdecydowaną przewagę mężczyzn. Ja sama zaczynając studia informatyczne byłam jedną z 11 kobiet spośród 125 osób na pierwszym roku. Podobnie wygląda sytuacja na wcześniejszych etapach edukacji. Profilowane klasy w szkołach średnich również wykazują takie tendencje. Więcej dziewczyn uczy się w klasach humanistycznych niż matematycznych lub informatycznych. Wybór liceum czy technikum zależy od zainteresowań które dzieci rozwijają w szkołach podstawowych. Dlatego ścieżka zawodowa zależy od dziedzin, w których dzieci czują się dobrze na długo przed wejściem na rynek pracy.
Mężczyźni to umysły ścisłe, kobiety to artystki i estetki
Według badania przeprowadzonego w 2017 r. [2] zawód programisty jest postrzegany jako „typowo męski” przez 59% ankietowanych. Myślę, że ten procent byłby znacznie wyższy, gdyby pytanie dotyczyło określenia „raczej męski”. Mężczyźni postrzegani są jako osoby u których dominuje lewa półkula mózgu odpowiedzialna za logiczne myślenie. Według tych przekonań kobiety charakteryzuje dominująca prawa półkula odpowiedzialna za kreatywność. W rzeczywistości mózg i jego półkule nie są tak zero-jedynkowe jak przedstawiają to stereotypy. Chociaż mózgi kobiety i mężczyzny faktycznie różnią się w swojej budowie i funkcjonowaniu [3] to płeć wcale nie wpływa na dominację którejkolwiek z półkul. Dodatkowo, okazuje się, że do sprawnego rozwiązywania złożonych problemów mózg potrzebuje dobrej komunikacji pomiędzy obiema półkulami. Badacze wielokrotnie próbowali określić predyspozycje kobiet i mężczyzn do matematyki, a wyniki dawały sprzeczny obraz. Wśród uzdolnionych matematycznie dzieci i studentów dominują chłopcy. Natomiast w starszych grupach to kobiety osiągały lepsze wyniki. Ta dysproporcja zanika, gdy badane grupy pochodzą ze środowisk, w których ważna jest społeczna równość płci. Wszystko to wskazuje na bardzo silny czynnik społeczny wpływający na zainteresowanie matematyką wśród dziewczynek i chłopców.
Mężczyźni uczą się i pracują, kobiety zajmują się domem
Choć wiele osób może się tego wypierać, w naszej kulturze dość mocno zakorzeniony jest stereotyp rodziny, w której to mężczyzna pracuje i zarabia na dom, a kobieta zajmuje się obowiązkami domowymi i wychowywaniem dzieci. W XXI wieku dorosły człowiek odpowiada za siebie i podejmuje swoje decyzje, jednak są one często dyktowane tym co wyniósł z domu rodzinnego. Świadomie lub podświadomie powielamy pewne schematy. Małym chłopcom częściej proponowane do zabawy są klocki, a dziewczynkom lalki. Chłopcy zachęcani są do pomocy w skręcaniu mebli, a dziewczynki do wspólnego gotowania. Właśnie od takich małych gestów zaczyna się przekonanie, że nauka i przedmioty ścisłe to domena mężczyzn.
Rośnie liczba kobiet w IT
Z roku na rok liczba studentek na uczelniach technicznych rośnie[4]. Coraz więcej kobiet świadomie wybiera swoją drogę zawodową. Branża IT jest obecnie tak chłonna, że sporo kobiet przebranżawia się już w trakcie swojej kariery zawodowej. Jest to jednak nadal bardzo długa i trudna droga. Kobiety napotykają na szereg barier utrudniających im podjęcie pracy lub awans w tej dziedzinie. Bariery pochodzą od nich samych, ale też najbliższego otoczenia, rynku pracy i pracodawców. Kobiety, które podświadomie czują się niewystarczające w typowo męskiej dziedzinie, muszą włożyć ogrom dodatkowej pracy, by przekonać siebie i innych o swoich wartościach.
Co może pomóc kobietom w IT?
Aby pomóc kobietom w branży IT musimy skupić się na trzech aspektach. Po pierwsze pracodawcy muszą wiedzieć jaka wartość dodana wynika z zatrudniania kobiet w zespołach informatycznych. Inną kwestią jest to, że gdy pracodawcy będą chcieli zatrudniać to jeszcze muszą mieć kogo. Dlatego drugi krok to zachęcanie kobiet, już od dziecka, do nauki przedmiotów ścisłych i studiowania informatyki lub kierunków pokrewnych. W ten sposób uda nam się przełamać stereotyp “męskiego” zawodu i pokazywać, że panie też mogą się w nim odnaleźć, a żadna z płci nie ma tutaj specjalnych predyspozycji – liczy się ciężka praca i zainteresowania. Natomiast trzeci krok to praca kobiet nad barierami, które same sobie stawiają. Budowanie poczucia własnej wartości może pomóc poczuć się im pewnymi siebie w tej dziedzinie. Dzięki temu kobiety będą chętniej podejmować wyzwania, aplikować na wyższe stanowiska. A im więcej kobiet będzie odnosiło sukcesy w branży IT tym więcej młodych kobiet będzie inspirowanych do podjęcia takiej ścieżki zawodowej.
[1] https://bulldogjob.pl/it-report/2020
[2] Raport Kobiety w „męskich” zawodach, Sieć przedsiębiorczych kobiet
[3]https://pulsmedycyny.pl/jak-roznice-w-budowie-mozgu-kobiet-i-mezczyzn-wplywaja-na-ich-zdolnosci-941487
[4] Potencjał kobiet dla branży technologicznej, Raport badawczy 2015 Fundacji Edukacyjnej Perspektywy i Siemens
Data: 06.12.2021
Autorka tekstu: Barbara Laskowska
Barbara Laskowska
Z zawodu informatyk, prywatnie mama dwójki maluchów zafascynowana rozwojem i psychologią dzieci. Po godzinach muzyk saksofonista, niespełniona wokalistka i twórczyni wyrobów szydełkowych.
Uważam, że podstawą do nauki jest zrozumienie. Lubię rozumieć dlaczego i dokładam starań by inni też rozumieli. Zależy mi na jakości i głęboko wierzę w misję fundacji.
